Lekkokrytyka

Co wiemy dziś na temat Białorusi? – pyta w opisie książki wydawca. Gdyby przeprowadzić taką ankietę, przy wielu odpowiedziach zapadałby wymowna cisza. Niewiele bowiem w polskich mediach mówi się na temat tego kraju.

Książka Łukasza Pilipa jest o tyle ciekawa, o ile na wiele sposobów odczarowuje to, co zwykliśmy otaczać atmosferą idylliczności. Mowa oczywiście o dzieciństwie, które w wypadku zebranych w recenzowanym tomie reportaży okazuje się okresem straconym, czasem bezpowrotnie utraconych możliwości i szans.

Książka Tomasza Hildebrandta to naprawdę ciekawa pozycja. Autor Dotyku   przedstawia opowieść, której akcja dzieje się w Węgorzewie, na Mazurach. Jest to o tyle ciekawe, o ile przedstawiona rzeczywistość daleka jest od sielskich krajobrazów tego regionu. Sporo w niej przestępstw, okrucieństwa i mroku – niekiedy wręcz apokaliptycznego.  Brunatne ścierwa i zalatujący lizol Przywołana w nagłówku krwistość to nawiązanie nie tylko do brutalności świata bohaterów, ale także do językowej warstwy powieści. Hildebrandt proponuje bowiem czytelnikom i czytelniczkom taką prozę, która jest przeładowana opisem: gęstym, wulgarnym, wyraźnym. Te słowa jako pierwsze przychodzą na myśl, gdy próbuje się zdefiniować styl Czerwonego szkwału . Nie jest to jednak kwestia obrazowości czy poetyckości utworu; chodzi raczej o pewną ciężkość, wyrazistość frazy, typ opisu, który stawia czytającemu opór. Zobrazujmy to następującym fragmentem: Gospodarstwo Dobrych przywitało ich słodko-kwaśną wonią zgnilizny, k

W opisie książki Michała Rusinka Jaki znak twój? czytamy, że o  polskości, ojczyźnie, wolności każdy może mówić własnym głosem.  I trzeba przyznać, że o wspomniane prawo zdecydowanym tonem upomina się recenzowana publikacja. Zwraca bowiem uwagę na to, że również dzieci nie powinny być wyłączane z dyskusji o Polsce i obywatelskości. Pisanie o szeroko rozumianym patriotyzmie to rzecz bez wątpienia niełatwa. Związane jest to z kilkoma kwestiami, ale najtrudniejsze wydaje się skuteczne pominięcie patosu, który w wielu razach – głównie za sprawą dziewiętnastowiecznego romantycznego paradygmatu oraz widma istotnych dla naszej kultury tekstów (takich jak Rota Marii Konopnickiej) – wdziera się w wiersze, reportaże czy przemowy polityków poświęcone temu zagadnieniu. Sprawa wydaje się jeszcze bardziej zawiła, jeżeli weźmiemy pod uwagę literaturę dziecięcą – od razu przychodzą na myśl wszystkie akademie, apele oraz szkolne konkursy recytatorskie, podczas których na pierwszy plan wysuwają

Moje pierwsze skojarzenie z książką Jakuba Tabaczka brzmiało: Dorota Masłowska. Trudno mi powiedzieć, z czego ono dokładnie wynikało, ale przypuszczam, że mogło mieć związek z podobieństwem okładki zbioru opowiadań Czytajcie, co jest wam pisane do okładki Więcej niż możesz zjeść Masłowskiej (postaci w centrum, podobny styl graficzny, tytuły bezpośrednio zwracające się do czytelnika). I o ile pierwsze wrażenie w trakcie lektury słabło, o tyle powróciło ze zdwojoną siłą pod koniec książki – za sprawą kilku opowiadań, które przywodzą na myśl poetykę autorki Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną.  Istotnym elementem opowiadań Tabaczka jest kreowanie złożonych przestrzeni. W jego literackich rzeczywistościach nie ma mowy o prostym podziale na coś, co jest albo realistyczne, wiernie oddane, albo przerysowane, surrealistyczne. W każdym z utworów ma miejsce pomieszanie tych dwóch porządków, nie tylko na zasadzie konstruowania nie do końca przejrzystego świata, ale także za sprawą sp