Wśród książek, które traktujemy jako przepustkę do przeszłości, do świata na poły wybrzmiałego, znajduje się niemało pozycji, które oprócz zatopienia nas w tym, co minione, oferują znacznie więcej – głębokie przeżycie ukazywanej rzeczywistości i wydarzeń, które miały w niej miejsce. Książka Janiny Lesiak, Dobrawa pisze cv, to właśnie tego typu wydawnictwo – zajmuje się tym, co obiektywne, czyli historycznymi wydarzeniami, a przy tym subiektywnymi odczuciami, wewnętrznym życiem tytułowej bohaterki.
Dobrawa Przemyślidka, córka czeskiego księcia Bolesława Srogiego, żona Mieszka I, matka Bolesława Chrobrego oraz Świetosławy, to postać, która trwale zapisała się w pamięci potomnych. Średniowieczni kronikarze przypisali jej nakłonienie męża, księcia Polskiego z dynastii Piastów, do przyjęcia chrztu w 966, a jako władczyni została nazwana Matką Chrzestną Polaków. Wydała na świat pierwszego króla Polski oraz królową Szwecji i Dani. W książce Janiny Lesiak wydarzenia z życia Dobrawy, które dziś trudno jednoznacznie zinterpretować czy odczytać, ze względu na to, że są otoczone aurą tajemnicy, łączą się w jeden ciąg, przedstawiając taki obraz tej kobiety, który pozwala przyjrzeć się nie tylko temu, co mogła doświadczyć, ale przede wszystkim temu, co mogło mieć miejsce w jej wnętrzu – w psychice i w sercu.
Dobrawa pisze cv nakłania czytelnika do tego, by zatrzymał się przy postaci Dobrawy, by powziął decyzję o próbie zrozumienia tej postaci oraz podjęciu refleksji związanej z jej życiem i znaczeniem. To książka, która stara się przybliżyć tak odległą czasowo osobę, nie tylko nakreślając ogólny przebieg zdarzeń, znany z kronik czy encyklopedii, ale przede wszystkim uzewnętrznić jej osobowość i przeżycia, a także wszystko to, co w odniesieniu do najogólniej rozumianej przeszłości mogło uchodzić za mniej ważne, znajdujące się poza zainteresowaniem spisujących czy analizujących historię. Janina Lesiak zajmuje się swą bohaterką tak, jakby nie pochodziła z odległej, nieco zakurzonej i zapomnianej epoki, a z rzeczywistości, którą dobrze znamy czy rozumiemy. Bo w tej książce wszystko to, co trudne, niejasne i oderwane od naszego pola poznawczego, jawi się klarownie i zrozumiale. Wynika to z postawy, którą przyjmuje autorka, i którą traktuje Dobrawę. Polega ona na takim podejściu, które odrzuca legendarność czy historyczność tejże postaci, czyni ją mniej mityczną i oderwaną, traktując tym, co dotyczy każdego z nas, a co odbierane jest przez podręczniki historycznym bohaterom – zrozumieniem i postrzeganiem przez pryzmat empatii i zrozumienia. Właśnie to, ten punkt wyjściowy, ta postawa, na której zbudowana jest cała opowieść, przynosi poruszający i intrygujący obraz Dobrawy, jako tej, która oprócz szeregu wydarzeń, mniej lub bardziej spektakularnych, doświadczyła wielu rozterek, smutków, radości, tęsknot czy niespełnionych pragnień, które przecież tak wielce – co znamienne dla nas wszystkich – determinują postępowanie. Autorka stara się zgłębić jej naturę oraz ukazać zależności między doświadczeniami, takimi jak rozstania, porody, rozłąki, a tym, jak ją zapamiętaliśmy. Kreśli obraz przepełniony smutkiem i dobrocią, granicznymi emocjami. Postrzega Dobrawę bez otoczki legendarności, ściągając ją z piedestału czy muzealnych gablot, i zauważa ją jako kobietę – córkę, matkę, żonę.
Kobiece pojmowanie bohaterki jest znamienne dla książki Lesiak, stanowi właściwie główną oś prowadzonej opowieści oraz centralny punkt, na którym skupia uwagę czytelnik. Dobrawa pisze cv, oprócz kontekstów historycznych czy politycznych, przede wszystkim opowiada o wszystkich tych rolach, które odgrywała żona Mieszka I, a które bezpośrednio wynikały z jej płci i osobowości. To opowieść o kobiecie, która do swoich powinności (bycia matką tudzież żoną) podchodziła w sposób niezwykle staranny i odpowiedzialny, nie tylko wywiązując się z tego, wobec czego została lub sama się zobowiązała, ale pragnąc znacznie więcej. Jako kobieta doświadczyła i mocno przeżyła porody, a następnie tragiczne rozstania z dziećmi, o których nie tylko, co oczywiste, nie mogła zapomnieć, ale które nieustannie stanowiły powód jej rozterek i lęków. Sytuacje, które postawił przed nią los, wydarzenia, którym musiała stawić czoła, rozgrywały się zarówno poza nią, jak i w niej. Autorka rzetelnie i wyraźnie kreśli obraz kobiety zmartwionej, cierpiącej z powodu miłości i matczynych rozterek, która nie tylko pragnęła dobra dla swoich dzieci, ale również innych – w tym realizacji powinności, do jakich według niej została zobowiązana. Jako przykładna matka i żona dbała także o to, by niesione było słowo Boże, by powstawały kościoły i miały miejsca nawrócenia. Postawiony przed sobą cel realizowała skrupulatnie i rzetelnie, przynosząc tym wiele dobrego miejscu, w którym mieszkała.
Dobrawa pisze cv to pozycja, która umożliwia zatopienie się w osobowości, przeżyciach oraz doświadczeniach, które dotyczyły Dobrawy, oraz we wszystkim tym, co determinuje postępowanie. To opowieść o niełatwym życiu i o kobiecości, a zatem o byciu matką, żoną oraz moralną przewodniczką narodu. To historia wymiernie poruszająca i intrygująca, przynosząca nie tylko refleksję nad postacią tytułowej bohaterki, ale również nad początkiem naszego kraju, dawnymi wydarzeniami oraz historią. Janina Lesiak napisała książkę, która pokazuje Dobrawę z perspektywy ludzkiej, duchowej, uwypuklając pewną prawdę: mimo upływu czasu, przeobrażeń i przemian, niezmienne zostaje w nas jedno – życie wewnętrzne oraz podatność na różnego rodzaju doświadczenia.
6/6
Za książkę dziękuję wydawnictwu MG.
Komentarze
Prześlij komentarz