175. Urlich Schnabel "Zmierzyć wiarę. Dlaczego wiara góry przenosi i skąd się bierze"

Religie przez wieki obrosły mistycyzmem i enigmatycznością. To, co stanowi ich fundament, namacalną relację z Bogiem, podstawę praktykowania, nierzadko jest trudne do pojęcia, a jeszcze częściej mylone bądź źle odczytywane. Zmierzyć wiarę. Dlaczego wiara góry przenosi i skąd się bierze przedstawia wiele elementów wiary – takich jak modlitwa, wstawiennictwa, objawienia czy cudy – naukowo tłumacząc ich istotę, stawiając w prawdziwym świetle.

W zależności od wyznawanych światopoglądów i idei różne zjawiska tłumaczy się inaczej. Jedni przypisują pewnym wydarzeniom miano cudu, drudzy widzą w nich wyłącznie zbieg okoliczności lub działanie organizmu. Jedni wierzą w modlitwy wstawiennicze, inni przypisują ich rzekomym owocom efekt placebo. Jedni upatrują w medytacji sposób na szczęśliwe życie, inni nie dostrzegają w niej żadnych mistycznych przeżyć. Urlich Schnabel recenzowaną książką odpowiada na wiele pytań oraz rozjaśnia niejasności i tajemnice, jakie wytworzyły się wokół wiary, przeżyć i praktyk religijnych.

Jest to książka ciekawa. Z wielu powodów. Po pierwsze oprowadza po świecie nauki, ukazując multum dociekań, eksperymentów, badań i prób, które miały na celu udowodnienie istnienia bądź nieistnienia siły wyższej. Autor w sposób niezwykle zręczny i wyważony obraca się wśród tego typu wydarzeń, przytaczając relacje, opisy, reakcje środowisk naukowych tudzież niezrzeszonych społeczności, oraz ostateczne wyniki, wyławiając i prezentując to, co stanowi esencję, co najpełniej przedstawia omawiany problem. Książka stanowi głęboką penetrację ludzkiego umysłu, człowieczej psychiki, poszukującą odpowiedzi na fundamentalne pytania dotyczące wiary – uwarunkowań sprzyjających przeświadczeniu o istnieniu Boga oraz rozwijaniu się pobożności, wpływu praktykowania modlitw na życie, powiązaniach między przynależnością a postępowaniem (hierarchią wartości i przyjmowanymi postawami), emocjami i uczuciami wynikającymi z praktykowania wiary. Przedstawia przebiegi i metody wielu prowadzonych doświadczeń, skupiając się nie tylko na wynikach i samym procesie badawczo–obserwacyjnym, ale również na owocu końcowym, jako ukazanym i zbadanym przez pryzmat ideologii i postaw samych badających – wierzący tłumaczą rzekomy cud jako zamierzone działanie Boga, ateiści zaś stanowczo dążą do wyjaśnienia naukowego Jest to więc pozycja traktująca nie tylko o wierze jako postawie, ale również o wierze w naukę, doniesienia oraz obiektywność doświadczeń.

Zmierzyć wiarę to pozycja szczególna. Obdziera bowiem niektóre zjawiska, elementy lub przedmioty wiary z otoczki niewytłumaczalności lub ingerencji bożej, rzetelnie tłumacząc i wyjaśniając w sposób zrozumiały i podparty nauką. To książka niezwykle światła, której lektura czyni świadomym nie tylko w kwestiach religijnych, ale również życiowych. Uczłowiecza i sprowadza do sfery profanum to, co obrosło mistycyzmem, magicznością, co zostało wyniesione do sfery sacrum, objaśniając psychologią, doświadczeniami, nauką oraz faktami historycznymi. Książka, choć traktuje o bardzo wielu elementach związanych z religią – samej postawie ideologicznej, praktykowanych czynnościach (modlitwach, medytacji, objawieniach, stanach euforii), przełożeniu wyznawanych zasad na rzeczywiste postępowanie, kształtujących się postawach społecznych, historii, cechach osobowościowych – to dotyka każdego z nich bardzo dokładnie, szeroko opisując i wyjaśniając.

Urlich Schanabel skupia się na dwóch zasadniczych płaszczyznach: subiektywnej (stawiającej na pierwszym planie człowieka: psychikę, świadomość, procesy kształtujące jego religijność, przeżycia związane z wiarą) oraz obiektywnej (traktującej w sposób ogólny o wyznaniach, o ciągłości religijnej, o przyczynach istnienia i niewymierania wiary, o powodach potrzeby wyznawania kultu siły wyższej). Mamy więc do czynienia nie tylko z analizą ludzkiej psychiki, relacji człowiek–wiara, ale również z relacjami historycznymi oraz przedstawieniami genez i wpływów praktyk religijnych na kształtowanie się społeczeństw. Należy spostrzec, że nie jest to książka, która obiera za zadanie zrodzenie w czytelniku powątpiewania bądź upewnienia, co do istnienia siły wyższej. Jest to pozycja przedstawiająca zagadnienia dotyczące wiary, a nie – jakby się mogło wydawać – ją samą. Autor rozjaśnia niejasności związane z religiami, naukowo tłumacząc niektóre praktyki oraz elementy, czyniąc wytłumaczalnym i zrozumiałym to, co przez wieki – a dla niektórych nawet do dziś – stanowiło niepodważalny dowód na istnienie Boga.

5/6

Za książkę serdecznie dziękuje wydawnictwu MUZA oraz Business & Culture.