167. Praca zbiorowa "Literatura Kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków"

Literatura kryminalna cieszy się niegasnącą popularnością, czego przyczyn doszukiwać możemy się na wielu płaszczyznach. Osobiście preferuję te najbardziej subiektywne, takie jak wyjątkowość bezpośredniego kontaktu z przedstawioną rzeczywistością, współgranie i współtworzenie prowadzonych śledztw tudzież poszukiwań, intensywność przeżyć i pojawiających się emocji oraz poczucie zaangażowania w życie bohaterów. Literatura Kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków przedstawia to zagadnienie, zahaczając o wiele innych (na przykład o strukturę, historię, rozwój i konstrukcję powieści), w sposób dogłębny, poszerzający świadomość i zdolności literackiej percepcji czytelnika.

Na recenzowany tom składają się materiały z sesji naukowej przeprowadzanej podczas X Międzynarodowego Festiwalu Kryminału Wrocław 2013. Są to artykuły – rozprawy i eseje – traktujące o literaturze kryminalnej, analizujące między innymi historię tego gatunku, jego rozwój i podział, strukturę, konkretne tytuły oraz poszczególnych bohaterów i autorów. Są to teksty dotyczące wielu zagadnień, stawiające za cel objaśnienie i dojście do jądra badanych problemów, przybliżając tym czytelnikowi istotę literatury kryminalnej, jej fenomen oraz dokonujące się z biegiem czasu zmiany.

Literatura Kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków to książka opowiadająca poniekąd historię tego gatunku. Mamy więc do czynienia z obrazami przemian, jakie dokonały się na przestrzeni lat, nie abstrahując od tych mających miejsce w Polsce (choćby po roku 1989, kiedy nastała moda na powieści kryminalne), wpływami różnych trendów bądź zjawisk oraz informacjami dotyczącymi źródła tego gatunku, miejsca i czasu jego narodzin (świat: XIX wiek (choć korzeni doszukać się można w odległej przeszłości, na przykład w Biblii – choćby w historii Kaina i Abla), Polska: również XIX wiek, z naciskiem na wiek XX, kiedy miał miejsce największy rozwój tego gatunku). Autorzy rozpraw, by dosadniej zobrazować omawiane tematy, bardzo często odwołują się do autorów i tytułów, uwypuklając rozmaite zjawiska, kanony oraz wzorce. Następuje więc ukazanie twórców kanonicznych postaci, najbardziej popularnych autorów polskiego kryminału, tytułów przełomowych oraz książek, w których realizują się nowe trendy bądź zjawiska.

Wizja literatury kryminalnej, która wyłania się z recenzowanej książki, to wizja niezwykle szeroka i naszpikowana wieloma informacjami. Teksty charakteryzują się szerokim spektrum tematycznym, gdyż przedstawiają omawiane problemy z wielu stron, opierając się na różnych zagadnieniach i punktach wyjściowych. Dotyczą między innymi ewolucji i trendów (między innymi na przykładzie powieści sensacyjno-awanturniczej, która pod koniec XIX wieku zaczęła tracić odbiorców na rzecz kryminałów detektywistycznych), funkcji i przesłań literatury kryminalnej, potrzeb społecznych, dzięki którym umacniała się pozycja tego typu powieści (powstania nowej warstwy społecznej – klasy średniej – zastępującej mieszczan, wzrastającego zainteresowanie sensacją od połowy wieku XIX), sposobów gry z czytelnikiem, konwencji i chwytów literackich (wzbudzania w odbiorcy współczucia lub zaciekawienia, mentalnego angażowania go w akcje), synkretyzmu gatunkowego, tendencji rozwojowych (psychologizacji postaci, poruszania aktualnych tematów i zjawisk), poszczególnych odmian kryminałów (feministycznego, historycznego, retro, thrillera), kreacji bohaterów (nadawania im stylu życia, wyglądu, odpowiedniego stroju, elementów epoki) oraz motywów, wokół których zostaje uwikłana akcja.

To, co przede wszystkim zachwyca i sprawia niebywałą przyjemność podczas lektury, to nieulatniające wrażenie, że przenika się do jądra kryminału, do jego istoty, najgłębiej skrywanych tajemnic i informacji, którymi autor zarówno nas, czytelników, jak i bohaterów swoich powieści, traktuje. To książka dla wszystkich świadomych miłośników tego gatunku, gdyż rozjaśnia, przejrzyście tłumaczy i wskazuje na wszystkie zabiegi i sposoby, dzięki którym obcowanie z tym typem powieści jest tak satysfakcjonujące. Literatura Kryminalna. Śledztwo w sprawie gatunków to pozycja niezwykle interesująca i poszerzająca wiedzę, skupiająca uwagę odbiorcy między innymi na tych elementach kryminału, które niekoniecznie są widoczne na pierwszy rzut oka, a których pożądamy i oczekujemy. To tytuł warty rekomendacji, poszerzający świadomość i wiedzę dotyczącą literatury.

5/6

Za książkę serdecznie dziękuję portalowi Sztukater.